Artikel 10 van de Grondwet uitgelegd
Artikel 10 van de Grondwet luidt: “Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer.”
In andere woorden: iedereen heeft recht op privacy. Anderen mogen dus niet zomaar in jouw leven kijken of informatie over jou verzamelen. Dat mag alleen als er een duidelijke wet is die dat toestaat.
Het gaat daarbij om drie vormen van privacy:
- Fysieke privacy: je persoonlijke omgeving en je lichamelijke integriteit. Niemand heeft het recht om zonder reden je lichaam of woning te schenden
- Informatieprivacy: je persoonsgegevens mogen niet zonder reden worden verzameld of gebruikt
- Communicatieprivacy: jouw post, telefoon of digitale gesprekken zijn beschermd tegen ongewenst meeluisteren of lezen
Voorbeelden? Een huisbezoek zonder toestemming mag moet een geldige reden hebben. Online mogen bedrijven mogen je gegevens niet volgen of opslaan zonder jouw akkoord. Ook de overheid moet zorgvuldig omgaan met persoonlijke gegevens zoals belastinginformatie of medische dossiers.
Artikel 10 Grondwet in de praktijk
Het recht op privacy speelt een rol in het dagelijks leven. Van cameratoezicht tot medische dossiers en sociale media. Overheden, bedrijven en instellingen moeten zorgvuldig omgaan met persoonsgegevens.
Artikel 10 vormt samen met wetten zoals de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), de Wet politiegegevens en de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens het juridische kader voor privacy in Nederland.
De AVG bepaalt hoe organisaties persoonsgegevens mogen verzamelen, bewaren en gebruiken. En geeft je recht op inzage, correctie en verwijdering van hun gegevens
De Wet politiegegevens en de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens regelen hoe opsporingsdiensten met persoonlijke informatie mogen omgaan.
De grenzen van privacy en artikel 10
Privacy is een mensenrecht, maar de samenleving vraagt soms om uitzonderingen. De overheid mag ingrijpen in je persoonlijke levenssfeer. Maar alleen bij zwaarwegende belangen en onder strikte wettelijke voorwaarden.
Voorbeelden zijn:
- Telefoontaps in strafrechtelijk onderzoek
- Data verzamelen voor nationale veiligheid
- Maatregelen tijdens een crisis, zoals de coronapandemie.
Zulke ingrepen moeten noodzakelijk, proportioneel zijn en wettelijk geregeld zijn. Artikel 10 bewaakt die balans en voorkomt willekeur.
Het belang van artikel 10 van de Grondwet
Artikel 10 van de Grondwet is meer dan een juridische regel. Het beschermt vrijheid en menselijke waardigheid. Juist nu technologie en data steeds meer invloed hebben.
Door dit recht te kennen én beschermen, houden we vrijheid levend en respecteren we ieders persoonlijke levenssfeer.
Vfonds en vrijheid beschermen
Vfonds steunt projecten die vrijheid beschermen en democratie versterken. Zoals herdenkingen, dialoogtafels, festivals en educatieprogramma's. Zo is vrijheid meer dan een recht op papier, maar een waarde die leeft in de samenleving.
Zoals Leiden Shorts 2025. Het internationaal kortefilmfestival opent gesprekken over vrijheid en democratie.
En Lege Stoelen in de Klas. Deze tentoonstelling maakt de gevolgen van vervolging, uitsluiting en deportatie tastbaar.
