Wat is seksisme?

Seksisme is discriminatie, vernedering of uitsluiting op basis van geslacht. Het komt tot uiting in gedrag, taal of beelden die iemand benadelen omdat diegene man of vrouw is.

In de praktijk treft het vooral vrouwen en meisjes. Zij krijgen vaker te maken met vooroordelen en verwachtingen. Zoals het idee dat vrouwen zorgzaam moeten zijn of minder ambitieus zouden zijn. Dat kan leiden tot ongelijke behandeling of kwetsende opmerkingen.

Ook mannen ervaren seksisme, bijvoorbeeld als ze niet voldoen aan traditionele ideeën over mannelijkheid.

Seksisme is zichtbaar in verschillende vormen:

• Loonongelijkheid: vrouwen verdienen in Nederland gemiddeld nog steeds twaalf procent minder dan mannen

• Seksuele intimidatie: zowel op straat als op de werkvloer krijgen veel vrouwen hiermee te maken

• Seksistisch taalgebruik: woorden als zakenman of politieman, of het automatisch gebruik van “hij” als het geslacht onbekend is

• Oude denkbeelden: beelden in media en reclames die traditionele rollen blijven herhalen

Zulke gewoontes en uitingen lijken klein, maar versterken onbewust ongelijkheid in hoe we naar mannen en vrouwen kijken.

De Raad van Europa riep landen in 2019 op om seksisme actief te bestrijden. De aanbeveling richt zich op onderwijs, media, werk en wetgeving, en benadrukt het belang van bewustwording en gelijke behandeling.

Wat zijn voorbeelden van seksisme?

Seksisme kan overal voorkomen. Soms is het duidelijk zichtbaar, maar vaak zit het in alledaagse situaties die we niet direct herkennen.

• Op straat: vrouwen krijgen te maken met opmerkingen, nafluiten of ongewenste aandacht

• Op school: meisjes worden soms minder serieus genomen bij exacte vakken of geconfronteerd met grappen die stereotypen versterken

• Op de werkvloer: vrouwen verdienen gemiddeld minder dan mannen en komen minder vaak in leidinggevende functies

• Bij sollicitaties: werkgevers slaan vrouwen met jonge kinderen of een kinderwens soms over, omdat ze denken dat zij minder beschikbaar zijn

• In de media: beeldgebruik in schoolboeken, films, reclames en online bevestigt vaak traditionele rolpatronen

• Vrouwen worden regelmatig afgebeeld als zorgzaam, bezig met huishouden of in een romantische rol

• Mannen verschijnen vaker als sterk, stoer of werkend

• In de politiek en online: vrouwelijke politici en publieke figuren krijgen vaker te maken met seksistische reacties, vooral op sociale media

Sommige groepen zijn extra kwetsbaar, zoals jonge vrouwen, vrouwen van kleur en vrouwen in publieke functies. Hun achtergrond, leeftijd, sociale positie of andere persoonlijke omstandigheden kunnen invloed hebben op hoe zij worden behandeld. Vooral online krijgen zij vaker te maken met vijandige of kwetsende reacties.

Voor vrouwen en mannen die meerdere vormen van ongelijkheid ervaren, bijvoorbeeld door afkomst, beperking, geloof, genderidentiteit of seksuele voorkeur, weegt de impact van seksisme daardoor nog zwaarder.

De gevolgen van seksisme

Seksisme raakt mensen persoonlijk én de samenleving als geheel.

Wie seksisme meemaakt, kan zich minderwaardig of onveilig voelen. Veel mensen passen hun gedrag aan om confrontaties te vermijden. Ze kiezen andere routes, veranderen hun kleding of zeggen minder snel wat ze denken. Dit kan leiden tot stress, angst of een lager zelfbeeld.

Ook voor de samenleving heeft seksisme gevolgen. Het houdt genderongelijkheid in stand, belemmert kansen op werk en beïnvloed hoe mensen elkaar begrijpen en benaderen. Het draagt bij aan een cultuur waarin intimidatie en geweld tegen vrouwen eerder worden geaccepteerd.

Hoe kunnen we seksisme voorkomen?

Seksisme tegengaan begint met bewustwording. De manier waarop we praten, handelen en naar elkaar kijken heeft invloed op hoe gelijkwaardig onze samenleving is. Iedereen speelt daarin een rol:

• Taal en communicatie: woorden doen ertoe. Gebruik taal die respectvol is en geen stereotypen versterkt. Denk na over grappen of opmerkingen die ongelijkheid in stand houden

• Media en online gedrag: deel en steun beelden die diversiteit laten zien. Wees je bewust van wat je plaatst, zegt of doorstuurt op sociale media

• De werkvloer: zorg voor gelijke kansen en een veilige werkomgeving. Beoordeel mensen op hun kwaliteiten, niet op hun geslacht of achtergrond

• Onderwijs en sport: geef gelijke aandacht aan prestaties van jongens en meisjes. Stimuleer respect, samenwerking en zelfvertrouwen bij jongeren

• Het openbaar leven: spreek je uit als je seksisme ziet of hoort, ook in het dagelijks contact of op straat

Hoe draagt Vfonds bij aan een gelijkwaardige samenleving?

Gelijke behandeling is een grondrecht. Vfonds steunt projecten die bijdragen aan een vrijere samenleving en die gaan over klassieke grondrechten. Die aanzetten tot gesprek over verantwoordelijkheid en die mensen leren meedoen.

Zoals Boundary Boss, een project van initiatiefnemer Aïssatou Traoré samen met Afro-Dutch Powerhouse. Rotterdamse jongeren leren grenzen herkennen en stellen. Via sociale media, workshops en een mentorprogramma leren zij omgaan met seksuele intimidatie en groepsdruk.

Vfonds steunt dit project vanuit Onze Democratie.