Wat is de oorsprong van de Dag van de Democratie?

De Verenigde Naties riepen de Dag van de Democratie in 2007 officieel uit. Sindsdien vragen landen wereldwijd elk jaar op 15 september aandacht voor democratische waarden.

Democratie klinkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet. In veel landen staat de vrijheid van meningsuiting onder druk. Verkiezingen zijn er niet eerlijk of de pers wordt beperkt. De VN riep deze dag in het leven om wereldwijd bewust te maken dat democratie meer is dan een systeem. Het gaat om rechten, vrijheden en gelijke kansen.

Voorbeelden van democratische waarden zijn:

• Vrije en eerlijke verkiezingen

• Onafhankelijke media

• Bescherming van mensenrechten

• Ruimte voor maatschappelijke organisaties en burgers om hun stem te laten horen

Democratie in een mondiale context

Overal ter wereld zijn er activiteiten. In sommige landen gaat het om grote conferenties, elders om lokale debatten of campagnes. Scholen besteden aandacht aan democratie en media belichten de betekenis ervan.

In landen waar persvrijheid en oppositie nauwelijks bestaan, is deze dag vaak gevoelig. Daarom benadrukken internationale organisaties dat we democratie samen beschermen.

Wat betekent deze dag voor Nederland?

Ook in Nederland grijpen we deze dag aan om stil te staan bij onze democratie.

Gemeenten, scholen en maatschappelijke organisaties organiseren debatten, projecten en ontmoetingen.

Burgers gaan met elkaar in gesprek over inspraak, vertrouwen in de politiek en burgerparticipatie.

Dat wij in Nederland vandaag een stabiele democratie hebben is niet vanzelfsprekend. Onze geschiedenis laat zien dat dit langzaam is opgebouwd:

• In 1312 werd het Charter van Kortenberg ondertekend. Dat gebeurde in het Hertogdom Brabant, op het grondgebied van het huidige België. Het charter bevestigde bestaande rechten. Steden kregen formele inspraak in het bestuur. Ze deelden die macht met de hertog en de adel

• In 1848 schreef Thorbecke de grondwet waardoor het parlement meer macht kreeg

• Pas in 1919 kwam er algemeen kiesrecht voor mannen én vrouwen

Die lange weg maakt duidelijk dat democratie nooit vanzelf komt. Het vraagt inzet en bescherming.

Vandaag staat die democratie soms onder druk. Jongeren stemmen minder vaak, polarisatie neemt toe en vertrouwen in de politiek daalt.

De Dag van de Democratie is daarom geen formaliteit, maar een kans om te reflecteren en te versterken.

Persvrijheid, jongerenparticipatie, burgerbetrokkenheid

Elk jaar kiest de Dag van de Democratie een thema, zoals persvrijheid, jongerenparticipatie of burgerbetrokkenheid. Zo blijft het gesprek actueel.

Deze thema’s maken duidelijk wat een gezonde democratie nodig heeft. Ze leggen de nadruk op vrijheid van informatie, ruimte voor de stem van jongeren en de rol van actieve burgers. Democratie is namelijk meer dan verkiezingen alleen.

Activiteiten en initiatieven in Nederland

Democratie komt pas echt tot leven wanneer mensen meedoen. Rond 15 september zie je dat door het hele land. Vaak in samenwerking met gemeenten en maatschappelijke organisaties.

Voorbeelden van activiteiten:

• Debatten en lezingen: politici, wetenschappers en betrokken burgers gaan met elkaar in gesprek over actuele thema’s

• Educatie op scholen: lessen en workshops geven jongeren een inkijkje in hoe onze democratie werkt. Denk aan een rollenspel waarin leerlingen een gemeenteraad vormen of een debat waarin zij hun eigen standpunten verdedigen

• Campagnes van maatschappelijke organisaties: via online acties en creatieve campagnes wordt aandacht gevraagd voor vrijheid, inspraak en gelijkheid

• Lokale ontmoetingen: dorpen en steden organiseren bijeenkomsten waar inwoners met elkaar praten over onderwerpen die hun gemeenschap raken. Vaak ontstaan hier nieuwe ideeën en verbeteringen

Al deze initiatieven hebben hetzelfde doel: bewustwording vergroten en laten zien dat democratie iets is waar je zelf deel van uitmaakt.

Hoe draagt Vfonds bij aan democratie?

Democratie leeft van betrokkenheid. Vfonds steunt projecten die mensen leren hoe democratie werkt en laten meedoen.

Zoals Eruna project, waarin Eritrese jongeren ontdekken hoe je actief deelneemt aan een democratie. Niet vanaf de zijlijn, maar middenin het gesprek.

Of het Nederlands Debat Instituut, waar jongeren via schooldebatten oefenen met luisteren, inleven en overtuigen – vaardigheden die democratie sterk houden.