Wat betekent stemgerechtigd zijn?

Stemgerechtigd zijn betekent: je hebt kiesrecht. Je stem telt mee bij verkiezingen en bepaalt mee wie Nederland bestuurt. Het is een van de kernwaarden van de democratische traditie.

Bij landelijke verkiezingen mogen kiesgerechtigde Nederlanders stemmen op vertegenwoordigers in de Tweede Kamer. Zij bepalen mee hoe ons land wordt bestuurd.

Wanneer mag je stemmen?

Je mag stemmen wanneer je voldoet aan deze voorwaarden:

• Je bent 18 jaar of ouder op de verkiezingsdag

• Je hebt de Nederlandse nationaliteit

• Je hebt volledig kiesrecht

Deze voorwaarden staan in de wet. In uitzonderlijke gevallen kan een rechter het stemrecht afnemen. Dit gebeurt weinig en alleen wanneer iemand wordt veroordeeld voor een ernstig strafbaar feit.

Hoeveel stemgerechtigden heeft Nederland?

Nederland telt miljoenen stemgerechtigden. Tijdens de afgelopen verkiezingen van oktober 2025 waren dit ongeveer 13,4 miljoen mensen volgens cijfers van het CBS. Het aantal verandert door:

• Jongeren die achttien worden

• Mensen die de Nederlandse nationaliteit krijgen

• Verhuizingen binnen en buiten Nederland

De samenstelling van deze groep verandert ook. Door vergrijzing stijgt de gemiddelde leeftijd van stemgerechtigden. Oudere leeftijdsgroepen groeien sneller. Jongere groepen blijven gelijk of dalen licht. Deze verschuiving heeft invloed op de totale electorale samenstelling.

Verschil tussen landelijke en lokale cijfers

Het aantal stemgerechtigden hangt af van het soort verkiezing:

• Bij Tweede Kamer verkiezingen mogen alleen Nederlanders stemmen

• Bij gemeenteraadsverkiezingen mogen ook mensen stemmen met een EU nationaliteit, of mensen van buiten de EU die minimaal vijf jaar legaal in Nederland wonen

• Bij Europese verkiezingen mogen Nederlanders én EU burgers stemmen

Door deze verschillen wijkt het totaal aantal kiesgerechtigden per verkiezing af.

Waarom is kiesrecht belangrijk voor onze democratie?

Kiesrecht is een grondrecht. Het geeft mensen invloed op besluiten die ons allemaal raken. Door te stemmen kiest je wie je vertegenwoordigt in de Tweede Kamer.

Stemmen gaat over meer dan alleen politiek. Het gaat ook over vrijheid, gelijkwaardigheid en betrokkenheid. Door mee te doen wordt onze democratie sterker en zichtbaarder.

Deelname en betrokkenheid

Meedoen aan verkiezingen versterkt de band tussen burgers en bestuur. Door te stemmen laat je zien dat je betrokken bent bij hoe ons land wordt ingericht.

Voor veel mensen is stemmen een manier om hun stem te laten horen in discussies over onderwijs, zorg, veiligheid of klimaat.

Hoe draagt Vfonds bij aan democratie?

Democratie houdt een samenleving vreedzaam. Daarom bouwt Vfonds aan een toekomst waarin ze sterk blijft en democratische erosie stopt.

Een sterke democratie ontstaat in de samenleving zelf. Vfonds steunt de projecten van deze organisaties.

Binnen Onze Democratie steunt Vfonds projecten die mensen helpen begrijpen hoe democratie werkt. Denk aan educatie, gesprekken en programma’s voor jongeren zoals het project De Kiesmannen.

Deze projecten maken democratie tastbaar. Ze geven ruimte aan dialoog en zorgen dat mensen zich betrokken voelen bij keuzes die onze samenleving vormen.